Τα "μαύρα σπίτια" της Σκωτίας

Τα "μαύρα σπίτια" της Σκωτίας

blackhouse-isle-of-Lewis-1

Πίστωση φωτογραφίας: Colin Campbell/Flickr

Πριν από εκατοντάδες χρόνια, στα υψίπεδα της Σκωτίας και της Ιρλανδίας υπήρχαν ενός συγκεκριμένου τύπου διάσπαρτες κατοικίες που ονομαζόταν blackhouses. Ήταν μακρόστενα κτίρια, με τοίχους από ξερολιθιά και αχυρένιες στέγες μαύρες από αιθάλη. Ο καπνός προερχόταν από μια φωτιά που άναβε ανά πάσα στιγμή στο κέντρο της κουζίνας και του καθιστικού. Τα σπίτια είχαν πολύ μικρά παράθυρα και όσο απαίσιο κι αν ακούγεται, δεν είχαν καμινάδες κάτι που οδηγούσε σε μια ασφυκτική συσσώρευση καπνού στο εσωτερικό. Ο καπνός διέφευγε από την πορώδη οροφή, μαυρίζοντας σιγά σιγά τη χλόη ή το άχυρο.

Ο καπνός σκότωνε τα έντομα που ζούσαν στην οροφή. Το καπνισμένο άχυρο θεωρούνταν εξαιρετικό λίπασμα. Έτσι, κάθε χρόνο, η οροφή γκρεμίζονταν για να λιπάνει τα χωράφια τους, ενώ η οροφή επανατοποθετούνταν για να τροφοδοτηθεί για το επόμενο έτος.

blackhouse-isle-of-Lewis-16

Μαύρα σπίτια στο Gearrannan, Isle of Lewis. Πίστωση φωτογραφίας: Iñaki Barrutiabengoa/Panoramio

Ο καπνός δεν ήταν το μόνο πράγμα με το οποίο ζούσαν αυτοί οι άνθρωποι. Μοιραζόταν επίσης τον χώρο τους με ζώα. Οι άνθρωποι ζούσαν στο ένα άκρο και τα ζώα στο άλλο με ένα διαχωριστικό μεταξύ τους. Τόσο τα ζώα όσο και οι άνθρωποι που έμεναν μοιραζόταν την ίδια πόρτα. Το πάτωμα ήταν συνήθως χωμάτινο, τουλάχιστον από την πλευρά των ζώων και συνήθως υπήρχε αποχέτευση για μερικά από τα ζωικά απόβλητα. Ένα μέρος επίσης το χρησιμοποιούσαν για αποθήκευση και επεξεργασία σιτηρών και άλλων προϊόντων.

Αν και μπορεί να φαίνεται έτσι, τα σπιτάκια δεν ονομάστηκαν μαύρα λόγω των καπνισμένων δωματίων και των μαύρων σκεπών τους, αλλά επειδή συγκρίθηκαν με τα νέα σπίτια που χτίστηκαν στα τέλη του 1800. Αυτά τα σπίτια χτίστηκαν με πέτρες και ασβέστη και όχι με πέτρα και χώμα και η αντίθεση τους ήταν τέτοια ώστε οι άνθρωποι άρχισαν να τα αποκαλούν «λευκά σπίτια». Ο όρος "μαύρο σπίτι" εφαρμόστηκε τότε στα παλιά σπίτια. Τα νέα «λευκά σπίτια» χτίστηκαν με αυστηρότερους κανονισμούς για την υγεία των κατοίκων τους που απαιτούσαν διαχωρισμό των ανθρώπων από τα ζώα τους.

blackhouse-isle-of-Lewis-2

Ένα «λευκό σπίτι» στο Isle of Lewis. Πίστωση φωτογραφίας: Kristi Herbert/Flickr

Ορισμένα από τα μαύρα σπιτάκια ήταν ακόμα κατοικημένα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, αν και αργότερα η κατασκευή είχε τζάκια και καμινάδες.

Ένα από τα καλύτερα μέρη για να δείτε μαύρα σπιτάκια είναι το νησί Λιούις, στις Εξωτερικές Εβρίδες. Στο χωριό Gearrannan, υπάρχουν πολλά αναπαλαιωμένα μαύρα σπίτια καθώς και ένα μουσείο. Και στο χωριό Άρνολ, υπάρχουν παντού ερείπια ενώ λίγα από αυτά έχουν ακόμα στέγη. Ένα μόνο έχει διατηρηθεί προσεκτικά από τότε που οι κάτοικοι μετακόμισαν στη δεκαετία του 1960 και μετατράπηκε σε μουσείο. Το κτήριο, πλήρες με εσωτερικά εξαρτήματα, δίνει μια πολύ καλή εικόνα για το πώς θα ήταν να ζεις σε ένα μαύρο σπίτι.

blackhouse-isle-of-Lewis-5